MUHASEBE VE FİNANSMAN - 32- TİCARİ BORÇLARDAN SONRAKİ HS:

32- TİCARİ BORÇLAR: Kuruluşun ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçların kaydedildiği hesapları kapsar. 320- SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir. İşleyişi: Senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir. 321- BORÇ SENETLERİ İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır. Ortaklar ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetli ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir. İşleyişi: Borç senetleri tutarları bu hesaba alacak, ödenmesi halinde, borç kaydedilir. 322- BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. İşleyişi: Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, “64-Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar” grubundaki “642- Faiz Gelirleri Hesabı”na gelir kaydedilir. İzleyen dönemlerde bu hesap “65- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar” grubunun “652- Reeskont Faiz Giderleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 323- 324- 325- 326- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına, geri verilenler veya hesaba sayılanlar borcuna kaydedilirler. 327- 328- 329- DİĞER TİCARİ BORÇLAR Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan ticari borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir. 33- DİĞER BORÇLAR Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde ödenmesi düşünülen borçların kaydedildiği hesapları kapsar. 331- ORTAKLARA BORÇLAR İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara (ferdi işletmelerde işletme sahibine) borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.” İşleyişi: Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. 332- İŞTİRAKLERE BORÇLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu hesaba; borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. 333- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR İşletmenin; sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklara olan borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. 334- 335- PERSONELE BORÇLAR İşletmenin personeline olan çeşitli borçlar bu hesapta izlenir. İşleyişi: Tahakkuk eden personele borçlar bu hesabın alacağına, ödenmesi halinde borcuna kaydedilir. 336- DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR Ticari olmayıp yukarıdaki hesaplardan hiçbirinin kapsamına alınamayan çeşitli borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu hesaba; borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. 337- DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) Bilanço gününde, diğer borçlar gurubundaki senetli borçların değerlemesini sağlamak amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, “647- Faiz Gelirleri Hesabı”na gelir kaydedilir. İzleyen dönemde bu hesap “657- Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 338- 339- 34- ALINAN AVANSLAR Gerek satış sözleşmeleri dolayısıyla gerekse diğer nedenlerle, işletme tarafından üçüncü kişilerden alınan avansların izlendiği hesaptır. 340- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına, malın teslim edilmesi, hizmetin görülmesi halinde borcuna yazılır. 341- 342- 343- 344- 345- 346- 347- 348- 349- ALINAN DİĞER AVANSLAR Özel bölümünde tanımlanan avanslar dışında, işletmenin aldığı her türlü kısa vadeli avansların izlendiği hesaptır. İşleyişi : “Diğer Avanslar” “340- Alınan Sipariş Avansları Hesabında” açıklanmıştır. 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ Bu grup, yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden, gerçekleştirdikleri kısım karşılığında aldıkları hakedişlerin izlendiği hesapları kapsar. 350- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar için düzenlenen hakediş bedellerinin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar “170-178” hesaplara paralel olarak düzenlenir. İşleyişi: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak düzenlenen ve işveren tarafından onaylanan hakediş bedelleri bu hesaplara alacak olarak yazılır. İşin geçici kabulü yapıldığında, bu hesaplardaki hakediş bedelleri, ilgili satış hesaplarının alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir. 351- 352- 353- 354- 355- 356- 359- 36- ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER İşletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla, ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri ve benzeri borçlarının izlendiği hesap grubudur. 360- ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça anılan hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. Bir yıldan daha uzun sürede ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, bunlar “438- Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır. 361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarınca ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Kesintiler yapıldıkça bu hesap alacaklandırılır ve ödemeler yapıldıkça borçlandırılır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri varsa, bunlar “438- Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır. 362- 363- 364- 365- 366- 367- 368- VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER Kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler ile erteleme ve taksitlendirme süresi bilanço tarihinde bir yıldan az olan vergi ve yükümlülükleri kapsar. İşleyişi : Vadelerinde ödenemeyen vergi ve diğer yükümlülüklerle erteleme veya taksitlendirme süresi bir yıldan az olanlar ile vadesi bir yılın altına düştüğü için 438 nolu hesaptan bu hesaba aktarılanlar, hesabın alacağına kaydedilir. Ödemeleri halinde hesaba borç kaydedilir. Ancak, vadesi geçmiş vergi ve diğer yükümlülüklerde erteleme veya taksite bağlama süresi bir yılı aşanlar bu hesabın borcu karşılığında “438- Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır. 369- ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER Özel bölümlerinde tanımlananlar dışında kalan yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça anılan hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. 37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çıkan ancak tutarının ne olacağı kesin olarak bilinemeyen veya tutarı bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceği bilinemeyen kısa vadeli borçlar veya giderler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesap grubudur. Bu grupta yer alan karşılık hesapları aktifi düzenleyici nitelikte değildir. 370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, dönem kârı hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinleşmesi durumunda borç kaydı suretiyle hesap kapatılır ve ilgili tutar “371- Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri” ile mahsup edilerek kalan tutar “360- Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılır. 371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-) Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıklarından indirilmek üzere, “193- Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”ndan yapılan aktarmalar bu hesabın borcuna, 193 nolu hesabın alacağına kaydedilir. Tahakkuk eden tutarlar ve gelir vergisinden mahsup edilen tutarlar ise bu hesaba alacak kaydedilir. 372- KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI Bu hesapta, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve bir yıl içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıkları izlenir. İşleyişi : “472- Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı”ndan yukarıda yapılan tanım çerçevesinde yapılan aktarmalar bu hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir. 373- MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI Aylık maliyetlerin belirlenmesinde, gelecek aylarda kesin tahakkuku yapılacak giderlerle aylık maliyetlere pay verilmesinde, tamir-bakım, ikramiyeler, finansman giderleri vb. giderlere ilişkin tahmini gider karşılıklarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Aylık maliyetlere yüklenen tahmini gider karşılıkları bu hesaba alacak bu giderlerin kesin tutarları belli olduğunda ise bu hesaba borç kaydedilir. 374- 375- 376- 377- 378- 379- DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI Kısa vadeli diğer borç ve gider karşılıklarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Bu grubun yukarıda belirtilen hesapları içinde yer almayan ve önemlilik kavramına göre de ayrı ayrı hesaplarda izlenmesi mümkün olmayan borç ve gider karşılıkları bu hesaba alacak, ödemeleri halinde de borç kaydedilir. 38- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI Bu grup, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek aylara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup ödenmesi gelecek aylarda yapılacak giderlerden oluşur. 380- GELECEK AYLARA AİT GELİRLER Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir. Ait olduğu dönemde ilgili gelir hesaplarına devredilir. 381- GİDER TAHAKKUKLARI Gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarına borç, bu hesaba alacak, yapılan ödemeler borç kaydedilir. 39- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar bu grupta yer alır. 390- 391- HESAPLANAN KDV Bu hesap; teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Hesaplanan katma değer vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler bu hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle bu hesabın bakiyesi, “191- İNDİRİLECEK KDV” ve/veya “190- DEVREDEN KDV” hesapları ile karşılaştırılır. Yapılan karşılaştırmada bu hesabın bakiyesi “191- İNDİRİLECEK KDV” ve/veya “190- DEVREDEN KDV” hesaplarının bakiyesinden fazla olduğu takdirde vadesinde ödenmek üzere “360- ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR” hesabına aktarılarak kapatılır. 392- DİĞER KDV Bu hesap; teşvikli yatırım mallarının ithalinden doğan ve ertelenen Katma Değer Vergisi ve ihraç kaydiyle satış nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek Katma Değer Vergisi gibi ihtiyaca göre bölümlenir. İşleyişi : Teşvikli yatırım mallarının ithalinden gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi, aktifteki ilgili hesabın borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat gereği yapılacak terkin sonunda aktifteki ilgili hesabın alacağı karşılığı bu hesaba borç kaydedilmek suretiyle işlem görür. Yatırım teşvik belgelerinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde ertelenen katma değer vergisi bu hesaba borç, ödenmek üzere pasifteki tahakkuk hesabına alacak kaydedilir. Vergi dairesince tecil olunan katma değer vergisi “391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabı” nın borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat gereği yapılacak terkin sonucunda borçlusunun alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir. İhracatın gerçekleşmemesi halinde ise, tecil olunan katma değer vergisi “391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabı”nın alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir. 393- MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI Merkezin şubelerle, şubelerin merkezle veya kendi aralarındaki borç ve alacak ilişkilerinin izlendiği borçlu ve alacaklı olarak çalışan hesaptır. Bu hesap dönem içinde kullanılır, füzyon da kapatılır. İşleyişi: Merkezin şubelerden, şubelerin diğer şubelerden veya merkezden olan alacakları bu hesaba borç, borçları da alacak kaydedilir. 394- 395- 396- 397- SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar fazlalarıyla, üniteler arası yollamada ortaya çıkan fazlaların geçici olarak kayıt edileceği hesaptır. İşleyişi : Kasa sayımı fazlasının tespitinde kasa hesabı borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydolunur. Belgelerine dayanarak üçüncü şahıslara ödenmesi gereken kasa fazlaları bu hesabın borcuna kaydolunur. Bu hesaptaki kalıntıdan bekleme süresini dolduranlar “671- Önceki Dönem Gelir ve Kârlar” hesabı alacağına aktarılır. Stok sayım fazlalarının tespitinde, emsal değeri üzerinden bu hesaba alacak, ilgili stok hesabına borç yazılır. Sayım dönemi içinde normal olduğu belgelenen fazlalar ilgili maliyet hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydolunur. Maddi duran varlık fazlasının tespitinde, fazlalar emsal değerleriyle ilgili duran varlık hesabı karşılığında bu hesaba alacak yazılır, sayım dönemi içinde kâr kaydı gerektiği belgelenenler “679- Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabı” karşılığında bu hesaba borç yazılır. 398- 399- DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR Bu hesap grubu içinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli yabancı kaynakların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Yukarıdaki hesaplar dışında oluşan diğer yabancı kaynaklar bu hesabın alacağına, ödemeler ise borcuna kaydolunur. 4- UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diğer Borçlar, Alınan Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Borç ve Gider Karşılıkları, Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları ile Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar şeklinde bölümlenir. 40- MALİ BORÇLAR Bilanço tarihi itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan, banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan krediler ile işletmece borçlanma amacıyla ihraç edilmiş, menkul değerler bu hesap grubunda yer alır. 400- BANKA KREDİLERİ Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan uzun vadeli kredilerin yer aldığı hesaptır. İşleyişi : Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir. Bilânço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek ana para taksitleri ile vadesi bir yıla düşen tutarlar “303- Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı”nın alacağına aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 401- 402- 403- 404- 405- ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER İşletme tarafından çıkarılmış bulunan tahvillerden vadesi bir yılı aşanlar bu hesapta izlenir. İşletmece hisse senedi ile değiştirilebilir ve erken paraya çevrilebilir tahviller çıkarılmış olması durumunda bunların tutar ve nitelikleri dipnotlarda ayrıca belirtilir. İşleyişi : Çıkarılmış tahviller nominal bedelleri ile bu hesaba alacak kaydedilir. Bilânço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil, anapara borç ve taksitleri bilanço dönemlerinde “304- Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri Hesabına” aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 406- 407- ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER İşletmece çıkarılmış katılma intifa senedi dışındaki vadeleri bir yıldan uzun olan diğer menkul değerler bu hesap kaleminde yer alır. Yukarıdaki hesaplarda tanımlanmış menkul kıymetler dışında kalan çıkarılmış diğer menkul kıymetler bu hesapta izlenir. İşletmece çıkarılmış katılma intifa senetleri ve özkaynak niteliğindeki diğer menkul kıymetler bu hesapta yer almaz. Ortakların “Katılma İntifa Senedi” ihraç etmeleri halinde, “Katılma İntifa Senedi Sermayesi” özkaynaklar grubunda “Sermaye” hesabının altında; “Geri Satın Alınan Katılma İntifa Senetleri” ise dönen varlıklarda menkul kıymetler hesap grubu içinde gösterilir. İşleyişi : Yukarıda tanımlananlar dışında çıkarılmış diğer menkul kıymetler nominal bedelle bu hesaba alacak kaydedilir. Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç ve taksitleri bilanço dönemlerinde “306- Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hesabı”na aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 408- MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet ve diğer menkul kıymetlerin nominal değerleri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek yıllara ait olan kısmı bu hesapta izlenir. İşleyişi : Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet ve diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki fark bu hesabın borcuna kaydedilir. Bu satış farklarında gelecek dönemde itfa edilecek kısmı bilanço tarihinde “308- Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabı”na aktarılarak bu hesaba alacak kaydedilir. 409- DİĞER MALİ BORÇLAR Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirine girmeyen değerler bu başlık altında toplanır. İşleyişi : Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir. 41- 42- TİCARİ BORÇLAR Bilanço tarihinden itibaren vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan ticari borçlar bu hesap grubunda yer alır. Bağlı ortaklıklara ve iştiraklere olan ticari borçların tutarları bilânço dipnotlarında belirtilir. 420- SATICILAR İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Senetsiz ticari borcun doğması ile bu hesaba alacak kaydedilir. Bilanço çıkarma dönemlerinde vadeleri bir yılın altına düşenler bu hesaba borç kaydedilerek “320- Satıcılar Hesabı”nın alacağına aktarılır. 421- BORÇ SENETLERİ İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetli borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Borç senetleri tutarı bu hesaba alacak; bilanço tarihinde vadeleri bir yılın altına düşen senetli borçlar “321- Borç Senetleri Hesabı”nın alacağına aktarılarak bu hesaba borç kaydedilir. 422- BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak üzere, borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. İşleyişi : Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, “64- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar” grubundaki “642- Faiz Gelirleri Hesabı”na alacak kaydedilir. İzleyen dönemde bu hesap, “65- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar” grubunun “652- Reeskont Faiz Giderleri Hesabına” aktarılarak kapatılır. 423- 424- 425- 426- ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR “326- Alınan Depozito ve Teminatlar” hesabında alış amaçları belirlenen depozito ve teminattan vadeleri bir yıldan fazla olan kısımları bu hesap kapsamına girer. İşleyişi : Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına, geri verilenler veya hesaba sayılanlarla, geri verilmemiş bilanço gününde vadeleri bir yılın altına düşenler bu hesabın borcuna yazılarak “326- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 427- 428- 429- DİĞER TİCARİ BORÇLAR Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan bir yılı aşan ticari borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Bu hesaba borcun doğması halinde alacak, vadesi bir yılın altına düşenler “329- Diğer Ticari Borçlar Hesabı”na aktarılarak borç kaydedilir. 43- DİĞER BORÇLAR Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş vadeleri bir yıldan fazla süreli bulunan borçların kaydedildiği hesapları kapsar. 430- ORTAKLARA BORÇLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara borçlu bulunduğu vadeleri bir yıldan fazla süreli tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Borcun doğması halinde hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşmesi halinde 331 No.lu hesaba aktarılarak borç kaydedilir. 432- İŞTİRAKLERE BORÇLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan vadeleri bir yıldan fazla süreli borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Borcun doğması halinde hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşmesi halinde “332- İştiraklere Borçlar Hesabı”na aktarılarak borç kaydedilir. 433- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklara olan borçlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Borcun doğması ile hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşenler “333- Bağlı Ortaklıklara Borçlar Hesabı”na aktarılmak suretiyle borç kaydedilir. 434- 435- 436- DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR Ticari olmayıp yukarıdaki hesaplardan hiç birinin kapsamına alınamayan çeşitli borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Borcun doğması halinde alacak, bilanço tarihinde vadesi bir yılın altına düşenler “339- Diğer Çeşitli Borçlar Hesabı”na aktarılarak borç yazılır. 437- DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) Bilânço gününde, uzun vadeli diğer borçlar grubunda yer alan senetli borçların değerlemesini sağlamak amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : “337- Diğer Borç Senetleri Reeskontu Hesabı”nda açıklanmıştır. 438- KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR Kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya taksite bağlanmış olup bir yıldan daha uzun bir sürede ödenecek olan kısmının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Bir yıldan uzun vadeli kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar ile “368- Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı”ndan vadeleri bir yılı aşan borçlar hesaba alacak; vadesi bir yılın altına düşenler kısa vadeli yabancı kaynaklarda yer alan ilgili hesaplara aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 44- ALINAN AVANSLAR Satış sözleşmeleri ve diğer nedenlerle alınan ve vadeleri bir yılı aşan avanslar bu bölüm kapsamına girer. 440- ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI İşletmenin satış sözleşmesine dayanarak mal ve hizmetin tesliminden önce tahsil ettiği bir yılı aşan avansların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Alıcılardan alınan avanslar bu hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşenler “340- Alınan Sipariş Avansları Hesabı”na aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 441- 442- 443- 444- 445- 446- 447- 448- 449- ALINAN DİĞER AVANSLAR Yukarıda açıklanan avanslar dışında, işletmenin aldığı her türlü uzun vadeli avansların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Alınan avanslar bu hesabın alacağına, vadesi bir yılın altına düşenler “349- Alınan Diğer Avanslar Hesabı”na aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir. 45- 46- 47- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çıkan ancak tutarının ne olacağı kesin olarak bilinemiyen veya tutarı bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceği bilinmeyen uzun vadeli borçlar veya giderler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesap grubudur. Bu grupta yer alan karşılık hesapları aktifi düzenleyici nitelikte değildir. 470- 471- 472- KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılacak kıdem tazminatı karşılıkları bu hesap kaleminde gösterilir. İşleyişi : Hesaplanan kıdem tazminatı karşılık tutarları ilgili gider hesaplarına borç bu hesaba alacak kaydedilir. İzleyen dönemde ödenmesi beklenen kıdem tazminatı karşılık tutarları bu hesabın borcuna, “37- Borç ve Gider Karşılıkları” grubundaki “372- Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı”na alacak kaydedilir. 473- 474- 475- 476- 477- 478- 479- DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI Uzun vadeli diğer borç ve gider karşılıklarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Bu grubun yukarıda belirlenen hesaplar içinde yer almayan ve önemlilik kavramına göre de ayrı ayrı hesaplarda izlenmesi mümkün olmayan borç ve gider karşılıkları doğduğunda bu hesaba alacak, ilgili gider gruplarına borç kaydedilir. İzleyen dönemde ödenmesi beklenen borç ve gider karşılık tutarları bu hesabın borcuna, “379- Diğer Borç ve Gider Karşılıkları Hesabı”nın alacağına kaydedilir. 48- GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI Bilânçonun çıkarıldığı dönemi izleyen yıldan daha sonraki bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirler ile faaliyet dönemine ait olup da gelecek bilanço dönemlerinde ödenecek giderlerden oluşur. 480- GELECEK YILLARA AİT GELİRLER Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan uzun süreye ait kısımlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir. Kısa vadeli nitelik kazanan gelirler bu hesabın borcu mukabili “380- Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı”na aktarılır. 481- GİDER TAHAKKUKLARI Gelecek yıllarda ödenmesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesapları mukabili bu hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşenler “381- Gider Tahakkukları Hesabı”na aktarılarak bu hesaba borç kaydedilir. 49- DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar bu grupta yer alır. 490- 491- 492- GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KDV Bu hesap, teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen Katma Değer Vergisi ile imalatçı teşebbüsler tarafından imal ettikleri mallardan ihraç edilmek kaydı ile ihracatçılara yapılan teslimler nedeniyle hesaplanan ve düzenlenen fatura ve fatura yerine geçen belgelerde mevzuat gereği ihracatçılardan tahsil edilmeyen ve tamamının indirim konusu yapılmaması nedeniyle gelecek bilânço devrelerine kadar tecil olunan Katma Değer Vergisi’nin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. İşleyişi : Bu hesap bilanço döneminde “392- Diğer Katma Değer Vergisi Hesabı”yla ilişkilendirilmek suretiyle kullanılır ve bu hesap gibi işlem görür. 493- TESİSE KATILMA PAYLARI İşletmeye ait tesislerden yararlanmak amacıyla üçüncü kişilerin, tesis bedellerine katılma paylarının kayıt ve izlendiği hesaptır. İşleyişi : Katılma paylarının tahsilinde bu hesaba alacak, tesisin ömrü süresince göre belirlenecek itfa tutarları “649- Faaliyetle İlgili Diğer Gelir ve Kârlar Hesabı”na alınarak bu hesaba borç kaydedilir. 494- 495- 496- 497- 498- 499- DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli yabancı kaynakların izlendiği hesaptır. İşleyişi : Tahakkuk eden tutarlar bu hesaba alacak, vadesi bir yılın altına düşenler, “399- Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar Hesabı”na aktarılarak borç kaydedilir. 5- ÖZKAYNAKLAR İşletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış oldukları sermaye yatırımlarının tutarını gösteren ödenmiş sermaye ile, Sermaye Yedekleri, Kâr Yedekleri, Geçmiş Yıllar Kârları ve Geçmiş Yıllar Zararları ve Dönemin Net Kâr veya Zararını kapsar. 50- ÖDENMİŞ SERMAYE 500- SERMAYE İşletmeye tahsis edilen veya işletmenin ana sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır. Kayıtlı sermaye sistemlerine alınan ortaklıklarda çıkarılmış sermaye gösterilir. Kayıtlı sermaye tavanı ayrıca dipnotlarda belirtilir. İşleyişi : Taahhüt edilen sermaye tutarı bu hesaba alacak, ödenmemiş sermaye hesabına borç kaydedilir. 501- ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen sermayenin henüz ödenmemiş kısmıdır. İşleyişi : Taahhüt edilen sermaye tutarı “500- Sermaye Hesabı” alacağı ile bu hesaba borç, ödenen tutarlar alacak kaydedilir. 51- 52- SERMAYE YEDEKLERİ Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarların izlendiği hesap grubudur. 520- HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ Yeni çıkarılan hisse senetlerinin primli satışından kaynaklanan tutarlar bu hesapta izlenir. İşleyişi : Hisse senedinin nominal fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark bu hesabın alacağına satış biçimine bağlı olarak ilgili hesabın borcuna kaydedilir. Bu tutarların sermayeye ilavesi veya başka bir amaçla kullanılması durumunda hesaba borç kaydedilir. 521- HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI İptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yapılan ödemelerin, bunların yerine çıkarılan hisse senetlerinden elde edilen hasılat noksanı katıldıktan sonra artan kısmın izlendiği hesaptır. İşleyişi : Elde edilen hisse senedi iptal kârları bu hesaba alacak kaydedilir. Bu tutarların sermayeye ilavesi veya başka amaçlarla kullanılması durumunda ilgili hesaplara borç kaydedilir. 522- M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin yeniden değerlenmesinden oluşan değer artışlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Yeniden değerleme net değer artışı ilgili hesaplar karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Bu tutarların sermayeye ilavesi veya başka bir amaçla kullanılması durumunda bu hesaba borç kaydedilir. 523- İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortaklıkları bünyesinde yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşan değer artışının sermayeye eklenmesi sonucunda, bu sermayeden işletmeye isabet eden kısmı gösterir. İşleyişi : İşletmenin iştirakleri ve bağlı ortaklıkları bünyesinde yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşan değer artışları sermayeye eklenmesi sonucunda işletmeye bedelsiz olarak verilen hisse senetleri ve payları bu hesabın alacağına, “242- İştirakler” veya “245- Bağlı Ortaklıklar Hesapları”nın borcuna kaydedilir. 524- MALİYET BEDELİ ARTIŞ FONU 525- 526- 527- 528- 529- DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer sermaye yedeklerinin izlendiği hesaptır. 53- 54- KÂR YEDEKLERİ Kanun, ana sözleşme hükümleri ya da ortaklıklarının yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca, dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş kârlar bu hesap grubunda gösterilir. 540- YASAL YEDEKLER Kanun hükümleri uyarınca ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir. İşleyişi : Yedekler faaliyet yılı kârından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak kaydedilir. 541- STATÜ YEDEKLERİ Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan yedekler bu hesap kalemi içinde yer alır. İşleyişi : Bu hesap “540- Yasal Yedekler Hesabı” gibi işlem görür. 542- OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER Sermaye şirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü yedek akçeler ile dağıtım dışı kalan kârlar bu hesapta yer alır. İşleyişi : Bu hesap “540- Yasal Yedekler Hesabı” gibi işlem görür. 543- 544- 545- 546- 547- 548- DİĞER KÂR YEDEKLERİ Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan kârdan ayrılan diğer yedekler bu hesapta izlenir. İşleyişi : Kârdan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç kaydedilir. 549- ÖZEL FONLAR İşletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla ayrılan fonlar bu hesapta izlenir. İşleyişi : Kârdan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubundan borç kaydedilir. 55- 56- 57- GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570- GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır. 58- GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 580- GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır. 59- DÖNEM NET KARI (ZARARI) Bu grup işletmenin nihai faaliyet sonucunu gösteren hesapları kapsar. 590- DÖNEM NET KARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net kâr tutarının izlendiği hesaptır. İşleyişi : Sonuç hesaplarında yer alan “692- Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı”ndan aktarılan tutarlar bu hesaba alacak, aynı hesaba borç kaydedilir. 591- DÖNEM NET ZARARI (-) İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin net zarar tutarının işlendiği hesaptır. İşleyişi : Sonuç hesaplarında yer alan “692- Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı”ndan aktarılan tutarlar bu hesaba borç, aynı hesaba alacak kaydedilir. 6- GELİR TABLOSU HESAPLARI İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin brüt satışları, satış indirimleri satışların maliyeti, faaliyet giderleri, diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden gider ve zararlar, finansman giderleri, olağandışı gelir ve kÉrlar ve olağandışı gider ve zararlardan oluşur. 60- BRÜT SATIŞLAR İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal yada hizmetler karşılığında alınan yada tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili subvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir. Brüt Satışlara “Katma Değer Vergisi” dahil edilmez. Holding ana şirketinin, kendine bağlı yurtiçi ve yurtdışı ortaklıklarından elde ettiği gelirler ana şirketin esas faaliyet gelirini oluşturduğundan bu bölümdeki hesaplarda izlenir. Gereksinime göre bölümlenebilir. Brüt Satışlar; yurtiçi satışlar, yurtdışı satışlar ve diğer gelirler şeklinde bölümlenir. 600- YURTİÇİ SATIŞLAR Yurt içindeki gerçek ve tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Gereksinime göre bölümlenebilir. İşleyişi : Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir. 601- YURTDIŞI SATIŞLAR Yurt dışında satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan yada alınacak olan toplam değerlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Yurtiçi satışlarda olduğu gibidir. 602- DİĞER GELİRLER İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi v.b. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir. İşleyişi : Dönem içindeki faaliyetlerden doğan sübvansiyon, vergi iadesi, vade farkları, (v.b.) tutarları saptanarak ilgili hesaba borç, bu hesaba ise alacak kaydedilir. 61- SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) Net satış hasılatına ulaşabilmek için brüt satışlardan indirilmesi gereken değerleri kapsar. Satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimler şeklinde bölümlenir. 610- SATIŞTAN İADELER (-) Satılan malların iade edilen bölümünün fatura tutarlarını kapsar. İşleyişi : Daha önce yapılan satışlar ile ilgili olarak ilgili hesaplara borç, Brüt Satışlardan ilgili hesaplara alacak kaydedilmiş bulunan malın fatura tutarı, malın kısmen yada tamamen iade edilmesi durumuna göre, “610- Satıştan İadeler Hesabı”nın borcuna, buna karşılık ilgili hesaba alacak kaydedilir. 611- SATIŞ İSKONTOLARI (-) Satışla ilgili faturanın düzenlenip satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontoları bu hesapta yer alır. Kasa iskontosu, kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi dolayısıyla, bu peşin ödeme karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılmasıdır. Miktar iskontosu ise alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda bulunarak satıcının mal sürümüne katkıda bulunmasından dolayı kendisine belli oran ya da tutarlarda yapılan indirimdir. İşleyişi : Uygulanan iskonto ilgili “Alacaklar” hesabına alacak kaydedilirken, “611- Satış İskontoları Hesabı”na borç kaydedilir. 612- DİĞER İNDİRİMLER (-) Satıcı tarafından, alıcı hesabına, malın sevki sırasında ödenen giderleri ifade eden ve satılan mallara ait olan sevk giderleri, satılan malların hatalı ve noksan olması ya da taşıma sırasında hasara uğramış olması nedeniyle, yapılması zorunlu indirimler ile satış vergileri, fonlar (KDV hariç) ve benzerleri bu kalemde gösterilir. Bu hesap ihtiyaca göre bölümlenir. İşleyişi : Satılan mal ya da hizmet bedelinden yapılan indirim hasılatla ilişkilendirilmeden “612- Diğer İndirimler Hesabı”na borç, ilgili hesaplara ise alacak kaydedilir. 62- SATIŞLARIN MALİYETİ (-) İşletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetini kapsar. Başka bir deyişle dönem içinde alıcılara satılan ya da devredilen mal ve hizmetlerin üretimi (imalatı) ya da satın alınması için yapılan tüm giderleri içerir. 620- SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) İşleyişi : Satılan mamullerin maliyet tutarı 152 nolu hesaba (Mamuller Hs.) alacak, bu hesaba ise borç kaydedilir. 621- SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) Herhangi bir değişikliğe tabi olmadan satılmak amacıyla alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemlerin maliyetini kapsar. İşleyişi : Satılan ticari malların maliyeti tutarı “153- Ticari Mallar Hesabı”na alacak, bu hesaba borç kaydedilir. 622- SATILAN HİZMET MALİYETİ (-) Üretilen hizmetlerle ilgili olarak yapılan giderlerin kaydedildiği hesaptır. İşleyişi : Üretilen hizmetle ilgili giderler niteliklerine göre, eş zamanlı kayıt sistemine tabi olan ve 7/A seçeneğini uygulayan hizmet işletmeleri “741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı” alacağı ile, 7/B seçeneğini uygulayan küçük işletmelerde “799- Üretim Maliyeti Hesabı” alacağı ile, bu hesaba borç kaydedilir. 623- DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili diğer satış gelirlerinin elde edilmesi için yapılan giderlerin izlendiği hesaptır. İşleyişi : Hesaplanan satışların maliyeti bu hesabın borcuna kaydedilir. 63- FAALİYET GİDERLERİ İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden oluşan hesap grubudur. 7 nci grupta izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir. 630- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-) Üretim maliyetinin düşürülmesi, satışların artırılması ve yeni üretim biçim ve teknolojilerin işletmede uygulanması amacıyla yapılan giderlerden aktifleştirilmeyen araştırma ve geliştirme giderleri ile aktifleştirilmiş olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları bu hesapta yer alır. Bu fonksiyonla ilgili olan ve 7. grupta izlenen giderler 7/A seçeneğinde “751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı”, 7/B seçeneğinde “798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı” alacağı ile bu hesabın borcuna devredilir. 631- PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-) Mal ve hizmetlerin pazarlama, satış ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortismanlar ve tükenme paylarından oluşur. Pazarlama fonksiyonu ile ilgili giderler 7 nci grupta izlenir ve dönem sonlarında “761- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı” alacağı ile, 7/B seçeneğinde ise “798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı” alacağı ile bu fonksiyona ait giderler bu hesaba devredilir. 632- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-) İşletmenin genel yönetim fonksiyonu ile ilgili olarak yapılan ve üretimle ya da satılan mal maliyeti ile doğrudan ilişkisi kurulamayan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortisman giderlerinden oluşur. Genel yönetim fonksiyonu ile ilgili giderler 7 nci grupta izlenir ve dönem sonlarında 7/A seçeneğinde, “771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı” alacağı ile, 7/B seçeneğinde ise “798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı” alacağı ile bu hesaba devredilir. 64- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR İşletmenin esas faaliyeti dışında iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri ile faiz ve diğer temettü gelirleri, temerrüt faizleri, kambiyo kârları, kira gelirleri, menkul kıymet satış kârları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur. 640- İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ İşletmelerin sermayelerine katıldıkları iştiraklerden elde ettikleri temettü gelirlerinin izlendiği hesaptır. Hisse senedi ve tahvil gibi menkul kıymet satışından doğan kârlar ya da zararlar bu hesaba alınmaz. 641- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ İşletmenin bağlı ortaklıklarından elde ettikleri temettü gelirlerinin izlendiği hesaptır. 642- FAİZ GELİRLERİ Her türlü kısa ve uzun vadeli mali yatırımlardan sağlanan faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır. 643- KOMİSYON GELİRLERİ Tahakkuk eden komisyon gelirleri bu hesapta izlenir. 644- KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılıklardan iptal edilen tutarlar bu hesapta izlenir. 645- MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI Menkul kıymet satış kârlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumlu fark bu hesaba alacak yazılır. 646- KAMBİYO KARLARI Kambiyo kârlarının izlendiği hesaptır. (İhracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları bu hesaba değil, “601- YURT DIŞI SATIŞLAR” hesabına aktarılır.) İşleyişi: Kambiyo işlemlerinden doğan kârlar bu hesaba alacak yazılır. 647- REESKONT FAİZ GELİRLERİ Reeskont faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır. İşleyişi: İşletmenin senetli borçlarının dönem sonu itibariyle yapılan reeskont işlem faiz geliri ile, alacak senetleri reeskontunun, izleyen dönem başında iptalinden ortaya çıkan faiz gelirleri bu hesaba alacak yazılır. 648- 649- FAALİYETLERLE İLGİLİ DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR Yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ve karların izlendiği hesaptır. 65- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) İşletmenin esas faaliyetleri dışında kalan olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararları içerir. 650- 651- 652- 653- KOMİSYON GİDERLERİ (-) İşletmenin diğer olağan faaliyetleriyle ilgili olarak acenta, temsilci ve benzeri işletmelere ödediği komisyon giderlerinin izlendiği hesaptır. 654- KARŞILIK GİDERLERİ (-) Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılık giderlerinin izlendiği hesaptır. 655- MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) Menkul kıymet satışı zararlarının izlendiği hesaptır. İşleyişi: Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumsuz fark hesaba borç yazılır. 656- KAMBİYO ZARARLARI (-) Kambiyo zararlarının izlendiği hesaptır. (Borçlanma ile ilgili kur farkları bu hesaba alınmaz, finansman gideri olarak muhasebeleştirilir.) İşleyişi: Kambiyo senetlerinden doğan zararlar bu hesaba borç yazılır. Yukarıda açıklanan yeni hesaplar mali tablolarda, ilgili hesap grubu ve kalemlerinde Tekdüzen Muhasebe ilkelerine göre aynen yer alacaktır. 657- REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-) İşletmenin senetli alacaklarının dönem sonu itibariyle yapılan reeskont faiz giderleri ile borç senetleri reeskontunun, izleyen dönem başında iptalinden ortaya çıkan faiz giderlerinin izlendiği hesaptır.” 658- 659- DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) Yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararların izlendiği hesaptır. 66- FİNANSMAN GİDERLER (-) İşletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kur farkları kredi komisyonları ve benzeri diğer giderleri kapsar. 660- KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-) Bir yıla kadar vadeli olan borçlanmalarla ilgili olarak yüklenilen ve varlıkların maliyetine eklenmeyen faiz ve benzeri diğer giderlerin izlendiği hesaptır. 7.grupta izlenen finansman giderleri 7/A seçeneğinde “781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı” 7/B seçeneğinde ise “798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı”nın alacağı ile bu hesabın borcuna aktarılır. 661- UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-) Bir yılı aşan vadeli borçlanmalarla ilgili faiz ve benzeri giderlerin izlendiği hesaptır. 67- OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR İşletmenin olağan faaliyetlerinde bağımsız olan ve bu nedenle arızi nitelik taşıyan duran varlıkların satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve kârların yer aldığı hesap grubudur. 670- 671- ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI Cari dönemden önceki dönemlere ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata ya da unutulma nedenleriyle yansıtılamayan tutarların gösterildiği hesap kalemidir. 672- 673- 674- 675- 676- 677- 678- 679- DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR Yukarıdaki hesap kalemleri dışında kalan ve arızi bir karakter taşıyan duran varlık satışlarından doğan kârlar gibi gelir ve kârların yer aldığı hesap kalemidir. 68- OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap grubudur. 680- ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-) Üretimle ilgili giderlerden çalışılmayan döneme ve çalışmayan kısımlara ait giderleri içerir. 681- ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-) Cari dönemden önceki döneme ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata ya da unutulma nedeni ile yansıtılmayan veya sonradan ortaya çıkan tutarların gösterildiği hesaptır. 682- 683- 684- 685- 686- 687- 688- 689- DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR Yukarıda tanımlanan hesaplar kapsamı dışında kalan diğer olağan dışı gider ve zararlardan oluşur. 69- DÖNEM NET KARI VE ZARARI 690- DÖNEM KARI VEYA ZARARI Dönem sonlarında sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı hesaptır. Gelir hesapları bu hesabın alacağına, gider hesapları borcuna kaydedilir. Hesabın kalanı vergiden önceki dönem kârı veya zararı gösterir. 691- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-) Dönem kârı üzerinden, ilgili mevzuat hükümlerine göre hesaplanan vergi ve yasal yükümlülükler bu hesabın borcuna, “370- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal yükümlülük Karşılıkları Hesabı”nın alacağına kaydedilir. Bu hesap “690- Dönem Kârı veya Zararı Hesabı” ile birlikte kapatılarak “692- Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı”na devredilir. 692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI “690- Dönem Kâr veya Zararı Hesabı” ile “691- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesapları”nın karşılıklı olarak kapatılması sonucu bulunan fark bu hesaba kaydedilir. Vergiden sonraki Net Dönem Kârı Hesabı alacağına, Net Dönem Zararı ise borcuna kaydedilir. Bu hesap, dönem sonlarında “590- Dönem Net Kârı Hesabı”na devredilerek kapatılır. 7 MALİYET HESAPLARI Maliyet hesapları, mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplardır. Bu bölümde yer alan gider hesapları uygulamada esneklik sağlamak üzere iki seçenek halinde 7/A ve 7/B olarak sunulmuştur. 7/A seçeneğinde giderler defter-i kebirde fonksiyon esasına göre, 7/B seçeneğinde ise çeşit esasına göre belirlenmiştir. Bu suretle, işletmelere giderlerin bölümlenmesinde ve defter-i kebirde izlenmesinde kendi organizasyon yapılarına, büyüklüklerine ve ihtiyaçlarına göre düzenleyebilmeleri için kolaylık sağlanmış, farklı maliyet hesaplama yöntemlerine uyulabilmesi açısından da geniş bir esneklik tanınmıştır. 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI Tebliğinde IV-DÜZENLEMENİN KAPSAMI bölümüne göre, ek mali tabloları düzenlemek durumunda olan üretim ve hizmet işlemleri için zorunlu olan 7/A seçeneğinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Eş zamanlı kayıt yöntemini n kullanılması önerilen bu uygulamada, giderler yapıldıkları anda ilgili defter-i kebir hesaplarına “Fonksiyon Esasına” göre kaydedilirken, söz konusu giderler aynı zamanda yardımcı defterlerde hem çeşit esasına hem de ilgili yerlerine göre izlenir. Gider çeşitlerinin izleneceği yardımcı defter kayıtlarının, giderlerin ait oldukları gider yerlerini de gösterecek şekilde tutulması durumunda, yöntem amacına uygun biçimde yürütülmüş olacaktır. Bu kayıt yönteminde; giderler eş zamanlı olarak aynı anda hem fonksiyonlarına, hem çeşitlerine hem de ilgili gider yerlerine göre izlendiğinden; muhasebe kayıtlarının azaltılmasına ve her kademenin üretim ve hizmet maliyetlerinin belli bir düzen içinde oluşturulmasına olanak sağlamaktır. Bu uygulama maliyet hesap grupları aşağıdaki gibi bölümlenmiştir. 70- Malİyet Muhasebesİ BaĞlantI HesaplarI (Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bağımsız çalışması durumunda bu grup çalıştırılır.) 71- Direkt İlkmadde Ve Malzeme Giderleri 72- Direkt İşçilik Giderleri 73- Genel Üretim Giderleri 74- Hizmet Üretim Maliyeti 75- Araştırma Geliştirme Giderleri 76- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri 77- Genel Yönetim Giderleri 78- Finansman Giderleri Bu uygulamada yardımcı defterlerde izlenecek Gider Çeşitleri 0-9 sayılı hesaplarda, Gider Yerleri ise 10-99 sayılı hesaplarda gösterildiği gibidir. Bu bölümlerde yer alan Maliyet Hesap Gruplarının her biri defter-i kebir hesabı düzeyinde gider hesapları, yansıtma hesapları ve fark hesapları olarak bölümlenir. GİDER HESAPLARI : Bu hesaplar dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği ve borçlarına kaydedildiği hesaplardır. Gider hesaplarına yapılacak kayıtlara ilişkin olarak düzenlenecek muhasebe fişlerinde gider yerleri ve gider çeşitleri hesaplarına ait numaralar birlikte yazılır. GİDER YANSITMA HESAPLARI : Bu hesaplar, “fiili maliyetlerin” uygulandığı durumlarda gider hesaplarında toplanan giderlerin tümünün; önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise, bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasını sağlamak amacıyla kullanılır. FARK HESAPLARI : Bu hesaplar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği hesaplardır. Fark hesapları borç ve alacak kalıntısı verebilir. 70- MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI Bu grupda yer alan hesaplar genel muhasebe ile maliyet muhasebesinin birbirinden ayrı olarak yürütülmesinin istenmesi durumunda, genel muhasebe ile maliyet muhasebesi, arasında bağlantıların kurulmasını sağlamak amacıyla kullanılır. 700- Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı : Genel Muhasebe ile maliyet muhasebesi arasında bağlantıyı sağlayan ve genel muhasebe tarafından tutulan hesaptır. Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden ayrı izlendiği durumlarda maliyetlerle ilgili giderler genel muhasebe tarafından bu hesaba borç kaydedilir. İşleyişi : Maliyetle ilgili tüm giderler tahakkuk ettikçe bu hesaba borç ilgili aktif ve pasif hesaplarda alacak kaydedilir. Maliyet dönemleri sonunda maliyet muhasebesi tarafından genel muhasebeye bildirilen veriler bu hesabın alacağına ilgili hesapların borcuna kaydedilir. 701- Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı : Genel muhasebe ile maliyet muhasebesi arasında bağlantıyı sağlayan ve maliyet muhasebesi tarafından tutulan ve “700-Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı”nın borcuna kaydedilen giderlerin, maliyet muhasebesince ilgili hesaplara aktarılmasını sağlayan hesaptır. İşleyişi : Genel muhasebe “700- Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı”nın borcuna kaydedilen giderler muhasebeden gelen belgeler doğrultusunda maliyet muhasebesinde bu hesabın alacağına, fonksiyonel gider hesaplarının borcuna kaydedilir. Maliyet muhasebesinden genel muhasebeye aktarılan tutarlar ise bu hesabın borcuna, ilgili fonksiyonel gider yansıtma hesaplarının alacağına kaydedilir. 71- DİREKT İLKMADDE VE MALZEME GİDERLERİ Bu grupta yer alan hesaplar üretilen mamülün bünyesine ana madde olarak katılan ve hangi mamülden ne kadar tüketildiği, ekonomik bakımdan ayrı olarak izlenebilen ilkmadde ve malzemelerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarını kapsar. 710- Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri : Bu giderler, esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, mamülün bünyesine giren, mamülün temel öğesini oluşturan, ve mamülün bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı fiili tutarlarla bu hesapta izlenir. Üretimde kullanılmayan ve satılan ilkmadde ve malzemenin maliyeti bu hesapta izlenmez. İşleyişi : Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere ana ve yardımcı üretim yerlerinde ambardan çekilen direkt maddeler bu hesabın borcuna, “150- İlkmadde ve Malzeme Hesabı”nın alacağına kaydedilir. Eş zamanlı kayıt sistemi uygulayan işletmelerde giderlerin tahakkuk kaydının yapılmasını sağlamak üzere düzenlenen fişte, gider çeşidi ile gider yeri kodunun yazılması esastır. Hesapla ilgili yapılan düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, “711- Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 711- Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı : Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda “710- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler ile, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden hesaplanmış giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında “151- Yarı Mamüller- Üretim Hesabı”na borç kaydedilir. Dönem sonlarında “710- Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 712- Direkt İlkmadde ve Malzeme Fiyat Farkı : Önceden saptanmış maliyet hesaplama yöntemlerinin uygulandığı durumlarda fiili direkt ilk madde ve malzeme giderleri ile önceden saptanmış ve maliyetlere yüklenmiş, direkt ilkmadde ve malzeme giderleri arasındaki olumlu veya olumsuz fiyat farklarının izlendiği hesaptır. Olumsuz fiyat farkları bu hesabın borcuna, olumlu fiyat farkları ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap ilgili stok ve satış maliyet hesaplarına aktarılarak kapatılır. 713- Direkt İlkmadde ve Malzeme Miktar Farkı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda fiili direkt ilkmadde ve malzeme giderleri ile önceden saptanmış direkt ilkmadde ve malzeme giderleri arasındaki olumlu veya olumsuz miktar farklarının kaydedildiği hesaptır. Olumsuz miktar farkları hesabın borcuna, olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap ilgili stok ve satış maliyet hesaplarına aktarılarak kapatılır. 72- DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ Bu grup bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya verilebilen işçilik giderleri ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 720- Direkt İşçilik Giderleri Hesabı : Bu giderler esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir mamül veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderlerini kapsar. Bu giderler hangi mamül veya mamül grubu için harcandığı izlenebilen ve herhangi bir dağıtım anahtarına gerek duymadan, işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilen işçilik giderlerinden oluşur. 721- Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı : Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda “720- Direkt İşçilik Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler ile önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda önceden saptanmış direkt işçilik giderleri maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında “151- Yarı Mamüller Üretim Hesabı”na borç kaydedilir. Fiili maliyet yönteminin uygulandığı işletmelerde üretim yapılmayan işçilikler olağan durumlarda bu hesabın alacağı karşılığı “680- Çalışmayan Kısım Giderleri Hesabı”nın borcuna aktarılır. 722- Direkt İşçilik Ücret Farkları : Önceden saptanmış maliyet hesaplama yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, fiili direkt işçilik giderleri ile önceden saptanmış ve maliyetlere yüklenmiş direkt işçilik giderleri arasındaki olumlu veya olumsuz ücret farklarının izlendiği hesaptır. Olumsuz ücret farkları bu hesabın borcuna, olumlu ücret farkları ise alacağına kaydedilir. Bu hesap dönem sonlarında ilgili stok ve satış maliyeti hesaplarına aktarılarak kapatılır. 723- Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz süre (zaman) farklarının kaydedildiği hesaptır. Olumsuz süre farkları bu hesabın borcuna olumlu süre farkları ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap ilgili stok ve satış maliyeti hesaplarına aktarılarak kapatılır. 73- GENEL ÜRETİM GİDERLERİ Bu grup işletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt ilkmadde ve malzeme ve direkt işçilik dışında kalan giderlerle ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 730- Genel Üretim Giderleri : İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt işçilik ve direkt ilkmadde ve malzeme dışında kalan giderlerin izlendiği hesaptır. Bu giderlerin; - Üretim ve hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteliğini taşıması, - Çeşit ve değer yönü ile doğrudan doğruya değil ancak dağıtım yoluyla üretim ve hizmet maliyetlerine yansıtılabilir nitelikte olması gerekir. Tahakkuk eden giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. Dönem sonlarında “731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış genel üretim giderleri. Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda, “730- Genel Üretim Giderleri Hesabı”nın borcuna kaydedilen giderleri, bu hesabın alacağı karşılığı “151- Yarı Mamüller Üretim Hesabı” ile diğer aktif, gider ve zarar hesaplarına borç kaydedilir. 732- Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları : Fiili üretim genel giderleri ile maliyetlere yüklenen önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz bütçe farklarının izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap ilgili stok ve satış maliyeti hesaplarına aktarılarak kapatılır. 733- Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları : Fiili üretim genel giderleri ile maliyetlere yüklenen önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz verimlilik farklarının izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna, olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap ilgili stok ve satış maliyeti hesaplarına aktarılarak kapatılır. 734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları : Fiili üretim genel giderleri ile maliyetlere yüklenen önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz kapasite farklarının izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna, olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap ilgili stok ve satış maliyeti hesaplarına aktarılarak kapatılır. 74- HİZMET ÜRETİM MALİYETİ Bu grup hizmet işletmeleri ile ilgilidir. Hizmet işletmelerinde 71, 72 ve 73 gruplarda yer alan hesaplar kullanılmaz. Bu hesaplar yerine bu grubdaki hesaplar kullanılır. Hizmet işletmelerinin üretim maliyetlerinin izlenmesinde kullanılan hesaplar bu grupta yeralır. 740- Hizmet Üretim Maliyeti : Hizmet işletmelerinde üretilen hizmetler için yapılan giderlerin fiili tutarları bu hesabın borcuna kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap “741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma” hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır. 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış hizmet maliyetini oluşturan giderler, fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda “740- Hizmet Maliyeti Hesabı”nın borcuna kaydedilen tutarları bu hesabın alacağı karşılığı “622- Satılan Hizmet Maliyeti Hesabı”nın borcuna aktarılır. Dönem sonlarında bu hesap “740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 742- Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları : Hizmet üretim maliyetlerinin fiili tutarları ile önceden saptanmış hizmet üretim maliyeti arasındaki olumlu veya olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna, olumlu farklar hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap “622- Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına” aktarılarak kapatılır. 75- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ : Bu grup araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile ilgili gider yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 750- Araştırma ve Geliştirme Giderleri : Üretime devam olunan mamüllerin maliyetlerini düşürmek, satışlarını arttırmak, bulunan yeni üretim çeşitlerinin işletmede kullanılmakta olan yöntem ve işlemlerini geliştirmek ya da yeni yöntem ve işlemler bulmak, üretimde kullanılan teçhizatın yenilerinin ve mevcutlarının geliştirilmesine ilişkin araştırmalar yapmak, satış ve pazarlama faaliyetlerini geliştirmek ve diğer bir deyişle ticari alana uygulanması için yapılan giderlerin kaydedildiği hesaptır. Aktifleştirilmeyen araştırma ve geliştirme giderleri ile aktifleştirilmiş olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları bu hesabın borcuna kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, “751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış araştırma ve geliştirme giderleri fiili maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda “750- Araştırma Geliştirme Giderleri Hesabı”nın borcuna kaydedilen tutarlar bu hesabın alacağı karşılığı, sonuç hesaplarında “630- Araştırma ve Geliştirme Giderleri” veya ilgili aktif hesaplara borç kaydedilir. Bu hesap, dönem sonlarında “750- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı”yla kapatılır. 752- Araştırma ve Geliştirme Gider Farkları : Araştırma ve geliştirme fiili giderleri ile önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna, olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap “630- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 76- PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ Bu grup, pazarlama, satış ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 760- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri : Mamülün stoklara verildiği ve hizmetin tamamlandığı andan itibaren bu mal ve hizmetlerin alıcılara teslimine kadar yapılan giderler bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap; “761- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 761- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ile, fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda “760- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı” nın borcuna kaydedilen giderler bu hesabın alacağı karşılığı “631- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı”na devredilir. Dönem sonlarında bu hesap, “760- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 762- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı : Pazarlama giderlerinin fiili tutarları ile önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap “631-Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 77- GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Bu grup yönetim fonksiyonu ile ilgili gider, yansıtma ve fark hesaplarından oluşur. 770- Genel Yönetim Giderleri: Bir işletmenin yönetim fonksiyonları, işletme politikasının tayini, organizasyon ve kadro kuruluşu, büro hizmetleri, kamu ilişkileri, güvenlik, hukuk işleri, personel işleri, kredi tahsilatı da kapsayan muhasebe ve mali işler servislerin giderleri bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, “771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış genel yönetim giderleri. Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda “770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı”nın borcuna kaydedilen giderleri, hesabın alacağı karşılığı “632- Genel Yönetim Giderleri Hesabı”na borç kaydedilir. Bu hesap, dönem sonlarında “770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı” ile karşılaştırılarak kapatılır. 772- Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı : Fiili genel yönetim giderleri ile, önceden saptanmış giderler arasındaki olumlu ya da olumsuz farklar bu hesaba alınır ve dönem sonlarında “632- Genel Yönetim Giderleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır. 78- FİNANSMAN GİDERLERİ Bu grupta işletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz ve benzeri giderlerle, yansıtma ve fark hesapları yer alır. 780- Finansman Giderleri Hesabı : İşletme faaliyetlerinin aksatmadan yürütülebilmesi amacıyla borçlanılan tutarlarla ilgili faiz, kur farkları, komisyon ve benzeri giderler bu hesaba borç kaydedilir. 781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı : Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda, önceden saptanmış finansman giderleri ile fiili maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda “780- Finansman Giderleri Hesabı”nın borcuna kaydedilen giderler bu hesabın alacağı karşılığında sonuç hesaplarındaki “66- Finansman Giderleri” grubunun ilgili hesabına borç kaydedilir. 782- Finansman Giderleri Fark Hesabı : Finansman giderlerin fiili tutarları ile önceden saptanmış tutarları arasındaki olumlu ya da olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna olumlu farklar ise alacağına kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap “66- Finansman Giderleri” grubunun ilgili hesabına aktarılarak kapatılır.